Cholesterol là gì ? Chức năng, vai trò và cấu tạo

Dù thường bị hiểu lầm là nguyên nhân gây ra các bệnh tim mạch, cholesterol thực sự là một phần không thể thiếu trong việc duy trì sức khỏe. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cholesterol là gì, cấu tạo của nó ra sao, cũng như những chức năng và vai trò thiết yếu mà cholesterol đảm nhiệm trong cơ thể con người.

Cholesterol là gì ?

Cholesterol là một dạng lipid đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Lipid là những chất không tan trong nước, do đó cholesterol không bị phân hủy trong máu mà di chuyển qua dòng máu đến các cơ quan khác nhau. Cholesterol đóng góp vào việc sản xuất hormone, vitamin D và các hợp chất hỗ trợ tiêu hóa thức ăn.

Cholesterol là gì ?

Sự hiện diện của cholesterol là cần thiết cho hầu hết các hoạt động sinh lý của cơ thể. Tuy nhiên, khi nồng độ cholesterol trong máu tăng cao, nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe, đặc biệt là bệnh tim mạch, cũng tăng theo. Cholesterol có thể lặng lẽ di chuyển trong máu, và khi nồng độ cao, nó có thể kết hợp với các chất khác tạo thành mảng bám, bám vào thành động mạch. Hiện tượng này dẫn đến xơ vữa động mạch, hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành.

Nhiều người có thể có mức cholesterol cao trong thời gian dài mà không xuất hiện triệu chứng nào rõ ràng, cho đến khi họ trải qua cơn đau tim hoặc đột quỵ. Vì vậy, việc theo dõi định kỳ nồng độ cholesterol là rất quan trọng, giúp phát hiện sớm tình trạng tăng lipid máu và có biện pháp điều chỉnh kịp thời để duy trì nồng độ cholesterol ở mức an toàn.

Các loại cholesterol

Cholesterol có hai loại chính: cholesterol LDL (được gọi là cholesterol xấu) và cholesterol HDL (được gọi là cholesterol tốt). Bên cạnh đó, còn tồn tại cholesterol VLDL, loại cholesterol có mật độ rất thấp. LDL, HDL và VLDL đều là các lipoprotein, được cấu tạo từ sự kết hợp giữa lipid và protein. Để có thể vận chuyển trong máu, lipid cần phải gắn kết với protein. Mỗi loại lipoprotein này đảm nhiệm những chức năng khác nhau trong cơ thể.

LDL-C

LDL cholesterol là loại lipoprotein có mật độ thấp, chủ yếu được hình thành từ cholesterol. Mặc dù LDL cholesterol rất cần thiết cho cơ thể, nhưng nồng độ quá cao trong máu có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe. Khi nồng độ LDL tăng, nó có khả năng kết hợp với các chất khác và tích tụ trên thành động mạch. Theo thời gian, sự tích tụ này tạo ra mảng bám, làm hẹp hoặc tắc nghẽn lòng mạch, dẫn đến xơ vữa động mạch và gia tăng nguy cơ mắc các vấn đề nghiêm trọng như đau tim và đột quỵ.

Sự gia tăng mức LDL có thể bắt nguồn từ chế độ ăn không lành mạnh, yếu tố di truyền, cũng như các thói quen xấu như hút thuốc lá, ít vận động, và tình trạng bệnh lý như tăng huyết áp hoặc tiểu đường.

HDL-C

Cholesterol HDL-C là loại lipoprotein có mật độ cao, chủ yếu được hình thành từ protein. HDL-C được coi là cholesterol “tốt” vì nó có khả năng thu gom cholesterol từ máu và chuyển đến gan. Tại gan, cholesterol sẽ được phân hủy và loại bỏ khỏi cơ thể. Tuy nhiên, HDL-C chỉ có thể loại bỏ khoảng 25% đến 33% lượng cholesterol LDL trong máu.

Cholesterol HDL-C

VLDL-C

VLDL cholesterol hay lipoprotein có mật độ rất thấp, được xem là cholesterol “xấu” do vai trò của nó trong việc tạo ra mảng bám trong động mạch. Tuy nhiên, khác với LDL-C, VLDL-C chủ yếu vận chuyển triglyceride, trong khi chứa ít cholesterol và protein hơn; còn LDL-C chủ yếu chứa cholesterol.

Cholesterol toàn phần

Cholesterol total hay toàn phần là tổng hợp của lượng LDL-Cholesterol, HDL-Cholesterol và 20% Triglyceride. Trong số đó, LDL và HDL là hai loại lipoprotein chính, được hình thành từ cholesterol kết hợp với protein để có thể di chuyển trong dòng máu

Vai trò của cholesterol đối với cơ thể

Cholesterol đóng một vai trò thiết yếu trong cơ thể, và mức cholesterol ổn định là điều kiện cần thiết để các chức năng sinh lý hoạt động hiệu quả. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của cholesterol trong cơ thể:

Sản xuất hormone

Cholesterol là nguyên liệu để sản xuất các hormone steroid cần thiết cho sự phát triển và hoạt động bình thường, bao gồm:

• Hormone giới tính: Estrogen và progesterone ở nữ, testosterone ở nam.
• Cortisol: Hormone này giúp điều chỉnh mức đường huyết và bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng.
• Aldosteron: Đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng muối và nước trong cơ thể.

Tổng hợp vitamin D

Vitamin D, đặc biệt là D2 và D3, là các dẫn xuất từ steroid. Khi tiếp xúc với tia UV từ ánh nắng mặt trời, cơ thể có khả năng tự tổng hợp vitamin D từ một dạng cholesterol trong da. Vitamin D giúp hấp thụ canxi, củng cố sức khỏe xương, cải thiện sức khỏe tim mạch, bảo vệ sức khỏe phổi và đường hô hấp, cũng như nâng cao chức năng cơ bắp và hệ miễn dịch.

Vai trò của cholesterol đối với cơ thể

Hỗ trợ tiêu hóa

Cholesterol HDL được gan sử dụng để sản xuất axit mật, cần thiết cho quá trình tiêu hóa thức ăn chứa chất béo. Mật được giải phóng vào ruột để phân hủy các hạt mỡ lớn thành các phần nhỏ hơn, giúp chúng hòa tan với các enzym tiêu hóa. Sau khi chất béo được tiêu hóa, ruột non có thể hấp thụ vào máu. Mật cũng giúp hấp thu các vitamin A, D, E, K và các vitamin tan trong dầu khác từ thực phẩm hoặc bổ sung.

Thành phần cấu trúc của tế bào

Cholesterol là một phần cấu trúc quan trọng của các tế bào, kết hợp với lipid phân cực để tạo nên cấu trúc màng tế bào. Những lớp màng này đóng vai trò bảo vệ và kiểm soát sự trao đổi chất giữa bên trong và bên ngoài tế bào. Sự thay đổi nồng độ cholesterol có thể ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa và hấp thu thức ăn của cơ thể.

Chất chống oxy hóa

Cholesterol cũng hoạt động như một chất chống oxy hóa, giúp làm lành các tổn thương do gốc tự do gây ra. Các tổn thương trong cơ thể thường có sự hiện diện của gốc tự do, vì vậy cholesterol cần thiết để trung hòa chúng. Đối với những bệnh nhân sau phẫu thuật, cholesterol LDL sẽ hỗ trợ trong việc làm sạch và phục hồi các vết thương ở mạch máu và mô.

Mức cholesterol an toàn cho cơ thể là bao nhiêu?

Đối với người lớn, mức cholesterol LDL nên được duy trì ở mức thấp, tối ưu là dưới 100mg/dL. Đối với những người có tiền sử bị xơ vữa động mạch, mức LDL nên được giữ dưới 70mg/dL.

Ngược lại, cholesterol HDL cần được duy trì ở mức cao. Đối với nam giới, mục tiêu là đạt ít nhất 40mg/dL, trong khi nữ giới nên hướng tới mức tối thiểu là 50mg/dL. Mức HDL lý tưởng cho tất cả mọi người là trên 60mg/dL, vì nó có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

Các mức cholesterol điển hình (đơn vị đo: mg/dL)

Mức cholesterol bình thường theo độ tuổi (đơn vị đo: mg/dL)

Yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của cholesterol xấu

Có một số yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ cholesterol xấu, bao gồm:

• Chế độ ăn không lành mạnh: Tiêu thụ chất béo bão hòa từ thực phẩm động vật và chất béo trans (axit béo không tốt) có trong một số loại bánh quy ngọt, bánh quy giòn và bắp rang bơ từ lò vi sóng có thể làm tăng mức cholesterol. Các thực phẩm như thịt đỏ và sản phẩm từ sữa nguyên chất cũng góp phần làm tăng cholesterol.
• Béo phì: Chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên có thể dẫn đến nguy cơ cao hơn về mức cholesterol.
• Thiếu vận động: Việc tập thể dục thường xuyên giúp tăng cholesterol HDL (“cholesterol tốt”) trong cơ thể và giảm lượng cholesterol LDL (“cholesterol xấu”), từ đó giảm thiểu các tác hại.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc làm tổn thương thành mạch máu, dễ dàng dẫn đến việc tích tụ mỡ. Hơn nữa, hút thuốc còn làm giảm mức cholesterol HDL (“cholesterol tốt”).
• Tuổi tác: Khi cơ thể lão hóa, các thay đổi hóa học diễn ra có thể làm tăng nguy cơ cholesterol cao. Cụ thể, khả năng gan loại bỏ cholesterol LDL (cholesterol xấu) thường giảm khi tuổi tác tăng.
• Bệnh tiểu đường: Mức đường huyết cao có thể góp phần làm tăng cholesterol có hại gọi là Lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL – cholesterol xấu) và giảm cholesterol HDL (cholesterol tốt). Tăng đường huyết cũng có thể gây tổn thương cho lớp niêm mạc của động mạch.

Cách giảm cholesterol cao trong máu

Cách giảm cholesterol cao trong máu

Thay đổi lối sống là biện pháp quan trọng và hiệu quả trong việc giảm cholesterol máu, bao gồm:

• Giảm tiêu thụ thực phẩm chứa chất béo bão hòa: Hạn chế ăn thịt mỡ từ động vật như thịt heo, bò, gà và các nội tạng như gan, lòng, thận… Ngoài ra, bạn cũng nên cắt giảm lượng cholesterol trong lòng đỏ trứng, bơ, kem, phô mai và tôm.
• Tránh thực phẩm nhanh: Nên hạn chế các món ăn nhanh như khoai tây chiên, gà chiên và đồ nướng. Cũng cần giảm lượng rượu, bia và nước ngọt.
• Giảm đường và muối: Hạn chế các thực phẩm ngọt và mặn, đặc biệt là đường và muối. Thay vào đó, nên bổ sung protein từ thịt nạc và các loại đậu.
• Ưu tiên thực phẩm giàu chất béo tốt: Sử dụng các thực phẩm chứa nhiều chất béo có lợi như cá béo (cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá mòi, cá trích, cá cơm), các loại hạt như óc chó và hạnh nhân, cũng như các loại dầu như dầu đậu nành và dầu ô liu.
• Tăng cường chất xơ và vitamin: Bổ sung nhiều chất xơ, vitamin và các vi khoáng từ trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Cần giữ cân nặng trong giới hạn hợp lý, giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì. Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Không hút thuốc lá: Tránh xa thuốc lá và khói thuốc lá để bảo vệ sức khỏe.

Đối với những người có mức mỡ máu nhẹ mà đã thực hiện các thay đổi lối sống và chế độ ăn uống nhưng không thấy hiệu quả sau 3-6 tháng, bác sĩ có thể cân nhắc việc chỉ định thuốc để giảm mỡ máu.

Trên đây là bài viết của Mega Gangnam nhằm cung cấp cho bạn đọc đầy đủ thông tin về cholesterol là gì. Nếu còn bất kỳ điều gì thắc mắc hoặc cần được tư vấn chi tiết hơn, vui lòng để lại câu hỏi hoặc liên hệ trực tiếp với các chuyên gia thẩm mỹ của Mega Gangnam qua Hotline: 093.770.6666 để được tư vấn và hỗ trợ ngay!

Chủ đề: #Chăm sóc sức khoẻ #Giảm mỡ

Chia sẻ ngay: